Z wyroku bogów Syzyf musiał nieustannie toczyć pod górę głaz, który znalazłszy się na szczycie, spadał siłą własnego ciężaru. Bogowie nie bez racji doszli do wniosku, że nie ma straszniejszej kary niż praca bezużyteczna i bez nadzieji.

Albert Camus, Mit Syzyfa

Niemcy wiedzą już, że wojna jest przegrana. Prowadzą walkę na dwóch frontach - na wschodzie i na południu od strony Włoch, gdzie zabytkowy klasztor Monte Casino zostaje praktycznie zrównany z ziemią przez siły alianckie. Na wschodzie Niemcy się wycofują i tak jak wcześniej Stalin, tak teraz oni stosują taktykę spalonej ziemi. Po wojnie tereny tych wydarzeń - głównie Ukraina - będą zupełnie zniszczone i praktycznie pozbawione infrastruktury, tak naprawdę podnoszą się z tego do dzisiaj. To właśnie te tereny są głównymi ofiarami wojny.

Wtorek, 6 czerwca - inwazja na Normadnię. 2,9 miliona żołnierzy, prawie 16 000 samolotów, kilkaset statków - to największa armada w dotychczasowej historii ludzkości². Będzie to kosztowna operacja, umożliwi jednak transport do Europy ok. 10 000 żołnierzy dziennie. Paryż zostaje wyzwolony 20 sierpnia. W Niemczech trwają alianckie naloty dywanowe. Po wschodniej stronie Armia Czerwona szybko poruszająca się na zachód robi sobie przystanek pod Warszawą - czeka na wybicie warszawskich powstańców przez Niemców. To dla Rosjan wygodne - nie będzie strat i politycznych problemów.

Niemiecka defensywa jest pospieszna. Kraj powoli popada w chaos. Stalagi, Oflagi i Dulagi na wschodzie są już wyzwolone. W zgorzeleckim Stalagu mnożą się problemy logistyczne i finansowe. Szpital i izba chorych są minimalnie ogrzewane, nie wspominając o barakach, gdzie brakuje nawet wody. Wszawica jest powszechna, u Brytyjczyków zostanie zdiagnozowana malaria. Lazaret pęka w szwach - w maju musi pomieścić 849 chorych, dla których i tak nie ma leków³. Do VIII A ciągle jednak przybywają nowi jeńcy ewakuowani ze wschodu. We wrześniu jeńców w VIII A jest najwięcej w historii - 47 328 osób⁴. Stalag jest więc pod względem liczby ludności niemałym miastem, takim jak dzisiaj (rok 2013) Rumia czy Radomsko i większym niż współczesny Kołobrzeg.

Nikt już nie zwraca uwagi na konwencje międzynarodowe i pierwotne przeznaczenie Stalagów, Oflagów czy Dulagów. W 1944 w VIII A oprócz szeregowców umieszani są już oficerowie a także internowana ludność cywilna, głównie z Francji i Słowacji⁵. W obliczu desperacji Niemcy już nawet nie zachowują pozorów przestrzegania prawa wojennego i podpisanych konwencji zabraniających zatrudniania jeńców przy zbrojeniach. Szacuje się, że ok. 20% jeńców z VIII A pracuje teraz w przemyśle zbrojeniowym, m. in. w fabryce WUMAG. Jeńcy pracowali tam już wcześniej ale nigdy na taką skalę.

Grudzień 1944 - znaki końca wojny i klęski niemieckiej są coraz bardziej wyraźne. W Zgorzelcu widać pierwszych niemieckich cywilów udających się na zachód. Teraz oni wyglądają jak polscy jeńcy przywiezieni w 1939 do Zgorzelca - wystraszeni, zdziwieni i przyjmujący socjologicznie rozumianą rolę ofiar.

Procedury dotyczące ewakuacji VIIIA są już opracowane.

::: POPRZEDNIA STRONA ::: ::: NASTĘPNA STRONA :::

Przypisy:

[1] Sekcja kluczowe wydarzenia opracowana na podstawie:
Roman Zgłobicki, Obozy i cmentarze wojenne w Zgorzelcu, Jelenia Góra 1995, passim.
Joanna Lusek, Albrecht Goetze, Stalag VIII A Görlitz. Historia - teraźniejszość-przyszłość [w:] Łambinowicki Rocznik Muzealny, 2011 t. 34, ISSN 0137-5199, passim.

[2] J. Eisler, Kolaboracja we Francji 1940-1944, s. 247.

[3] R. Zglobicki, op. cit., s. 25

[4] R. Zglobicki, ibidem, s. 16

[5] R. Zglobicki, ibidem, s. 16