Stalag VIII A - Geneza nazwy i położenie

Termin "Stalag" jest skrótem od niemieckiego Stammlager a konkretniej od Stammlager für kriegsgefangene Mannschaften und Unteroffiziere co oznacza Obóz Jeniecki Dla Szeregowców i Podoficerów.  W zamyśle obozy te miały być przeznaczone wyłącznie dla jeńców wojennych. Nazistowskie Niemcy opanowały do perfekcji tworzenie obozów jenieckich i zarządzanie nimi. Oprócz "zwykłych" Stalagów funkcjonowały obozy dla lotników oraz żołnierzy marynarki wojennej, czyli tzw. "Stalagi Luft" (Stammlager für kriegsgefangene Luftwaffenangehörige) i "Marlagi" (Kriegsmarine-Kriegsgefangenen-Mannschaftsstammlager). Oficerowie natomiast przetrzymywani byli w "Oflagach" (Offizierslager für kriegsgefangene Offiziere). Tymczasem na wschodzie Stalin równie dobrze opanował tworzenie GUŁagów, chociaż tu było łatwiej, ponieważ rolę drutów kolczastych pełniły rozległe przestrzenie i kontynentalny zimny klimat.

Rzesza niemiecka była podzielona na Okręgi Militarne. W większości dowództwa obozów jenieckich podlegały tym okręgom. Przed wojną okręgów takich było 16, wraz z podbijaniem nowych terytoriów ich liczba zwiększyła się do 21¹. Poniżej ich mapa.

Rys. 1 Zarys niemieckich Okręgów Militarnych, źródło: grafika własna

Każdy Stalag oznaczony był cyfrą rzymską (będącą odpowiednikiem okręgu, któremu podlegał), literą alfabetu (mówiącą o kolejności jego powstania w danym okręgu) oraz nazwą miasta w którym funkcjonował. Nazwa "Stalag VIII A Görlitz" identyfikuje więc typ obozu (Stalag), Okręg Militarny (VIII) oraz to, że był to obóz zbudowany jako pierwszy w okręgu nr VIII (A) a także miejscowość na terenie której działał (Görlitz - dzisiaj Zgorzelec). Drugim obozem w ósmym okręgu był obóz w dzisiejszych Łambinowicach (wtedy Lamsdorf) - stąd nazwa "Stalag VIII B Lamsdorf", natomiast kolejnym obóz w dzisiejszym Żaganiu, czyli "Stalag VIII C Sagan" itd.. Podobne zasady oznaczania dotyczyły Oflagów lub nawet Dulagów. Warto jednak zaznaczyć, że obozy na terenach operacyjnych i na terenach podbitych, często były oznaczane cyframi arabskimi, stąd można spotkać nieco dezorientujące i nie pasujące do powyższego schematu nazwy, takie jak np. "Oflag 52 Ebenrode", "Stalag 331 Heydekrug" czy "Stalag 301 Schieratz" albo "Dulag 110 Cholm" czy w końcu "Stalag 334 Lamsdorf" (wcześniej Stalag VIII B Lamsdorf), którego jeńcy w 1945 roku byli ewakuowani razem z jeńcami ze zgorzeleckiego Stalagu - ale o tym później.

VIII Okręg Wojskowy, któremu podlegał VIII A miał kwaterę główną we Wrocławiu (wówczas Breslau) i obejmował Śląsk oraz tzw. Kraj Sudecki. Na terenie okręgu funkcjonowało 6 Stalagów, 3 Stalagi Luft i kilka Oflagów. Poniżej zamieszczam mapę systemu jenieckiego w VIII OW i mapkę pokazującą położenie VIII A na tle tego okręgu.

Pokaż Mapa niemieckiego systemu jenieckiego W VIII OW. na większej mapie
źródło: mapa własna utworzona w Google Maps 

Rys. 1 Zarys lokalizacji Stalagu VIII A na tle VIII Okręgu Militarnego, źródło: grafika własna

::: POPRZEDNIA STRONA ::: ::: NASTĘPNA STRONA :::

Przypisy:

[1] Pollack J., Jeńcy polscy w hitlerowskiej niewoli, Warszawa 1982, s.10.

Panorama Stalagu VIII A, grafika własna z albumu STALAG VIII A Görlitz (1939-1945)

 

Widok z obozu właściwego na przedobóz, grafika własna z albumu STALAG VIII A Görlitz (1939-1945)

 

Widok z wieży strażniczej zlokalizowanej przy bramie głównej, grafika własna z albumu STALAG VIII A Görlitz (1939-1945)

 

Tablica informacyjna przy dzisiejszej drodze 352, obok zjazdu na teren byłego Stalagu, grafika własna z albumu STALAG VIII A Görlitz (1939-1945)